| Orignał w języku Esperanto | Maszynowe tłumaczenie na język polski |
|---|---|
|
En la kristnaska periodo mi legis la gramatikan libron, kiun mi iam aĉetis en polando “Zarys Gramatyki Polskiej” de Alicka Nagórko. Tre interesa estis por mi la ĉapitro pri pola vortvarado. Mi esperis, ke mi povus kompletigi la polan-esperantan vortaron aŭtomate. La baza ideo estus konstrui la derivon de pola radiko por konata esperanta vorto laŭ pola vortfarado. Fine la programo testas, ĉu tiu arte farita vorto vere ekzistas en pola lingvo per simpla literumado. Mi tion jam faris por derivi adverbojn de adjektivoj, kiuj normale ne aperas en polaj vortaroj.
En pli ampleksaj kazoj mi povus eĉ simuli en maŝina tradukado spontanan vortvaradon. Tie temas pri vortoj, kiu normale ne ekzistas en vortaro, ofte emocia vortfarado: “domaĉo, fiprogrami, monaĉo”. Mi suspektas, ke aŭtomata vortfarado por sufiksoj: “adi, isto, ejo, ino, ero, ulo” aŭ adjektivigo aŭ substantivigo estas principe ebla. Per tiu libro mi ankaŭ lernis iomete pri interesaj principoj de pola vortfarado, kiu eble ankaŭ validas por esperanta vortfarado. Kelkaj interesaj principoj:
Tiu principoj kondukas ofte al nelogikaj aŭ tempaj vortfaradoj, kiuj ne povas esti logike komprenataj. Mi trovis tiujn vortfaradojn en Esperanto lingvo.
Tiu vortfarado estas ofte tre kritikita de esperantaj puristoj, ĉar la lingvo iĝas per tio pli natura ol neŭtrala.Interesa en pola lingvo estas vortfarado por socia dialekto aŭ emocia vortfarado. Ofte oni uzas la eblojn de pola lingvo ŝanĝi certajn literojn en radiko. (ekz: s-ch)
Poloj tre volonte uzas vortfaradon por esprimi emociojn, humoron aŭ ceteran asociacion
Tre potenca estas ankaŭ la pola sufikso “owy”, kiu signifas nur “havas rilaton kun”. Tio sufikso estas uzate ofte samtempe ĉe la proceso de unuigo (”Unifikacja”).
Tiu vortoj povas havi aliajn signifojn por aliaj grupoj kaj fakoj. Mi tion observis en esperanto, ke vortoj kiel:
Kiam oni iam komencis la vortfaradan lavangon, la proceso iĝas for de logika kontrolo. Estas interese, ke la (Sonja’s English-Esperanto Dictionary) vortaro malsugestas la uzadon ne vorto “retejo”. En Esperanto la similan rolon de pola “owy” havas la sufikso “um”. Kaj tiu sufikso estas tre volonte uzate de esperanta junularo por krei propra socia dialekto:
En pola lingvo sufiksoj, kvankam tre riĉaj, ne havas fiksan signifon. “arz” povas signifi profesion, ilon aŭ eĉ aĵon. Mi supozas, ke la plej radika signifo de vorto (radiko) havas influon je eblaj derivoj. Kion mi povas konstati post tiu legado.
|
W wigilinym okresie odtwarzałem gramatyczną książkę, którą kiedyś kupiłem w kraju od po “Zarys Gramatyki Polskiej” Alicki Nagórko. Bardzo interesujący był dla mnie rozdział o polskim {vortvarado}. Miałem nadzieję, że mógłbym uzupełniać {polan-esperantan} słownik automatycznie. Kluczowy pomysł byłby budować wywodzenie polskiego pierwiastku dla znanego esperanckiego słowa według słowotwórstwo polskie. W końcu program testuje, czy ten sztucznie zrobione słowo naprawdę istnieje w języku polskim prostą korektą ortograficzną. To już zrobiłem aby wywodzić przysłówki przymiotników, które normalnie nie pojawiają się w słownikach polskich.
W przestronniejszych przypadkach mógłbym nawet symulować w tłumaczeniu maszynowym własnowolny {vortvaradon}. Tam dotyczy słów, które normalnie nie istnieje we słowniku, często emocjonalne słowotwórstwo: “rudera, wstrętnie programować, wstrętne pieniądze”. Posądzam, że automatyczne słowotwórstwo dla przyrostków: “kontynuować, {isto}, miejsce, samicą, odrobina, osobnik” albo uprzymiotnikowanie albo {substantivigo} jest w zasadzie możliwy. Tą książką także uczyłem się troszeczkę o interesujących zasadach polskiego słowotwórstwa, które przypuszczalnie także obowiązuje dla esperanckiego słowotwórstwa. Kilka interesujących zasad:
Ten zasady wodzi często do nielogiczny albo czasowe słowotwórstwa, które nie mógą być logicznie rozumiane. Znalazłem te słowotwórstwa w Esperanto język.
To słowotwórstwo jest często bardzo wcześniej krytykowane przez esperanckich puryści, ponieważ język staje się tym naturalniejszym aniżeli {neŭtrala.Interesa} w języku polskim jest słowotwórstwem dla społecznej gwary albo emocjonalnego słowotwórstwa. Często użytkuje się możliwości polskiego języka zmienić pewne litery w pierwiastku. ({ekz}: {s-ch})
Polacy bardzo chętnie użytkują słowotwórstwo aby wyrażać wzruszenia, humor albo pozostałą asocjację
Bardzo przemożny jest także przyrostek polski “{owy}”, który znaczy jedynie “ma stosunek z”. To przyrostek jest użytkując często jednocześnie przy procesie unifikacji (”{Unifikacja}”).
Ten słowa może mieć inne znaczenia dla innych grup i dziedzin. To obserwowałem w esperanto, że słowa jak:
Kiedy kiedyś zaczęto {vortfaradan} lawinę, proces staje się dalej od logicznej rewizji. Jest interesująco, że ({Sonja}’{s} {English-Esperanto} Dictionary) słownik podsuwa inaczej użycie nie słowo “portal internetowy”. W Esperanto podobną rolę od polski “{owy}” ma przyrostek “{um}”. I tym przyrostkiem jest bardzo chętnie użytkując od esperanckiej młodzieży aby stworzyć własna społeczna gwara:
W języku polskim przyrostkach, aczkolwiek bardzo bogaci, nie ma trwałego znaczenia. “{arz}” może znaczyć zajęcie, przyrząd albo nawet rzecz. Przypuszczam, że najbardziej korzeniowe znaczenie słowa (pierwiastek) ma wpływ na możliwe wywodzenia. Co mogę stwierdzać po tej lekturze.
|