Spis treści Artykuł originalny « Poprzedni artykul Nastepny artykul »

spójnik i przyimek: do, gdy, przed tym jak, po tym jak

konjunkcio kaj prepozicio: ĝis, dum, antaŭ ol, post kiam

Orignał w języku EsperantoMaszynowe tłumaczenie na język polski

Sintaksa analizo en Esperantilo funkcias sufiĉe bone por granda parto de frazoj. Restas nun pli komplikaj kazoj, kiuj ĝis nun ne funkcias. Ofte mi frue tute ne pritraktis tiujn kazojn, ĉar mi ne volis trokompliki la aferojn.

Vortetoj, kiuj povas havi en sintakso plurajn funkciojn, kaŭzas ĉiam problemojn. La plej problema estas evidente la vorteto: “kiel”. Sed ankaŭ vortetoj “ĝis” kaj “dum” rolas kiel aŭ prepozicioj aŭ konjunkcioj (aŭ pli precize frazenkondukiloj). En la lasta rolo ili estas similaj al vortetoj: “kvankam, apenaŭ, kvazaŭ”. Pli detale oni legu pri tio en PMEG.

  • Li legis multajn librojn, dum li studis.
  • Dum la mateno estas tre varme en tiu lando.

En pola lingvo oni uzas du diferencajn esprimojn por tiuj du kazoj

  • dum - gdy, w czasie gdy (kiel konjunkcio)
  • dum - w czasie (kiel prepozicio)

Vorteto ‘ĝis’ havas ankaŭ tempan kaj lokan signifon.

  • Ĝis li laboris, li havis monon.
  • Li iras ĝis la bordo.
  • Ĝis mateno li atendis la amikon.
  • Li estis tre fama ĝis nun.

Oni atentu, ke “ĝis” povas ankaŭ esti en unu strukturo kun primitivaj tempaj adverboj: “nun, morgaŭ, …”.Por sintaksa analizo malfacile estas diferenci en kiu rolo aperas la vorteto. Se la sintaksa analizo grupigas false la vorteton kun sekva substantiva frazparto, tiam en frazo mankas la subjekto.

  • Korekte - [Ĝis] [patro] laboris, li havis propran monon.
  • False - [Ĝis patro] laboris, li havis propran monon.

Interesaj estas fiksaj grupoj “antaŭ ol” kaj “post kiam”, kiuj ankaŭ rolas kiel frazenkondukiloj. La grupo “antaŭ ol” estas de tute alia speco ol iliaj eroj. “antaŭ ol” estas nun frazenkondukiloj, kvankam nek “antaŭ” nek “ol” povas sole havi tiun rolon. Oni ne povas forigi unu elementon sen perdi la gramatikan korekton de tuta frazo. Tio estas en Esperanto tre malofta fenomeno, kiu tre helpas ĉe konstruo de sintaksa analizilo. Ĉe “post kiam” oni povus konsideri “post” kiel modifo de “kiam”. Tiuj grupoj similas ankaŭ al grupo “por ke”. Ankaŭ en Esperanto estas vera la statistika pareto regulo 20/80. 20% de kazoj rezultigas 80% de laboro. La sintaksan analizilon en Esperantilo mi programas jam 1 jaron, sed por korekte analizi la kromajn kazojn mi necesus aldonajn 5 jarojn. Eĉ pli malkontentiga esta la konstato, ke ofte la nunaj teknikaj solvoj en programo ne kapablas analizi tiujn restantajn kazojn, tial eble por ĉiam restas iuj frazoj, kiuj ne estas analizitaj korekte. Mi esperas tamen, ke programlingvo XOTcl, kiun mi uzas, estas sufiĉe fleksebla ankaŭ por tiuj kazoj.

Syntaktyczna analiza w Esperantilo funkcjonuje nieźle dla dużej części zdań. Zostają teraz bardziej skomplikowane przypadki, które do teraz nie funkcjonują. Często wcześnie całkiem nie zajmowałem się tych przypadków, ponieważ nie chciałem {trokompliki} sprawy.

Słówka, które mógą mieć w synktaktyce liczne funkcje, powodują zawsze problemy. Najbardziej problemowe jest oczywiście słówko: “jak”. Lecz także słówka “do” i “gdy” grają rolę jako albo przyimki albo spójniki (albo dokładniej {frazenkondukiloj}). W ostatniej roli oni są podobni do słówk: “aczkolwiek, zaledwie, jakby”. Szczegółowiej powinno się odtwarzać o tym w PMEG.

  • On odtwarzał liczne książki, gdy on studiował.
  • W czasie poranka jest bardzo ciepło w tym kraju.

W języku polskim użytkuje się dwa różne wyrażenia dla tych dwóch przypadków

  • gdy - gdy, w czasie gdy (kiel konjunkcio)
  • gdy - {w} {czasie} (jak przyimek)

Słówko ‘do’ ma także czasowe i lokalne znaczenie.

  • Do kiedy on pracował, on miał pieniądze.
  • On idzie do brzegu.
  • Do poranka on czekał na przyjaciela.
  • On był bardzo sławny do teraz.

Powinno się zważać, że “do” można także być w jednej strukturze z prymitywnymi czasowymi przysłówkami: “teraz, jutro, …”.Dla syntaktycznej analizy trudno jest różnić się w której roli pojawia się słówko. Jeśli syntaktyczna analiza grupuje fałszywie słówko z kolejną rzeczownikową częścią zdania, wtedy we zdaniu brakuje subiekta.

  • Poprawnie - [ Do ] [ ojciec ] pracował, on miał własne pieniądze.
  • Fałszywie - [ Do ojca ] pracował, on miał własne pieniądze.

Interesujące są trwałe grupy “przed tym jak” i, “po kiedy”, którzy także grają rolę jako {frazenkondukiloj}. Grupa “przed tym jak” jest od całkiem innego rodzaju aniżeli ich odrobinami. “przed tym jak” są teraz {frazenkondukiloj}, aczkolwiek ani “przed” ani “aniżeli nie” mógą jedynie mieć tą rolę. Nie można usunąć jeden element bez zgubienie się gramatyczną korektę całego zdania. To jest w Esperanto bardzo rzadkie zjawisko, które bardzo pomaga przy budowie syntaktycznego analizatora. Przy, “po tym jak” można by było rozważać “po” jako zmiana od “kiedy”. Te grupy są podobne także do grupy “dla że”. Także w Esperanto jest prawdziwe statystyczne pareto prawidło 20 / 80. 20 % przypadków rezultuje 80 % pracy. Syntaktycznego analizatora w Esperantilo programuję już 1 rok, lecz aby poprawnie rozpatrywać dodatkowe przypadki byłbym potrzebny dodatkowe 5 lat. Nawet bardziej zadowalający inaczej {esta} stwierdzenie, że często obecne techniczne rozwiązania w programie nie są zdolnym rozpatrywać te zostające przypadki, dlatego przypuszczalnie dla zawsze zostają jakieś zdania, które nie są wcześniej rozpatrywane poprawnie. Mam nadzieję jednak, że język programowania {XOTcl}, który użytkuję, jest dosyć gibki także dla tych przypadków.

Artukuł został przetłumaczony w pełni maszynowo przez wolny program Esperantilo
Adres kontaktowy:
mail@xdobry.de